Kupując pierwsze rolki lub akcesoria do nich, początkujący rolkarze często natrafiają na oznaczenie ABEC na łożyskach kółek. Co właściwie oznacza ten tajemniczy skrót i numery (ABEC-1, ABEC-3, ABEC-5, ABEC-7, ABEC-9)? Czy wyższy numer ABEC faktycznie gwarantuje szybszą jazdę na rolkach? W poniższym poradniku w przystępny sposób wyjaśniamy, czym jest skala ABEC, jakie są jej poziomy oraz na co zwrócić uwagę przy wyborze łożysk – tak, abyś mógł dobrać sprzęt odpowiedni do swojego stylu jazdy.
Oznaczenie ABEC – czym jest?
Zapewne zastanawiasz się jakie łożyska do rolek wybrać. W łożysku rolkowym znajdują się metalowe kulki (elementy toczne) umieszczone między dwoma pierścieniami – wewnętrznym i zewnętrznym. Utrzymywane są one przez koszyk i zabezpieczone osłonkami. Skala ABEC to standard określający precyzję wykonania takich łożysk kulkowych, a konkretnie tolerancję spasowania między wewnętrznym a zewnętrznym pierścieniem
Mówiąc prościej, jest to miara dokładności, z jaką wykonane są elementy łożyska. Im mniejsze luzy i bardziej idealnie okrągłe pierścienie, tym wyższa klasa ABEC. Nazwa pochodzi od organizacji Annular Bearing Engineering Committee (ABEC). Działającej w ramach American Bearing Manufacturers Association, która stworzyła tę skalę dla ustandaryzowania jakości łożysk stosowanych pierwotnie w maszynach przemysłowych
Warto już na wstępie zaznaczyć, że skala ABEC została opracowana z myślą o łożyskach pracujących w warunkach przemysłowych. Przy bardzo wysokich prędkościach obrotowych i stosunkowo czystym, stabilnym środowisku. W jeździe na rolkach łożyska nie osiągają aż tak ekstremalnych obrotów. Są za to narażone na czynniki, których w maszynach nie ma (np. zabrudzenia, wstrząsy boczne). Dlatego oznaczenie ABEC nie przekłada się wprost na przydatność łożyska do rolek. Jest to tylko jeden z parametrów, który wpływa na odczucia z jazdy, ale nie jest jedynym ani decydującym czynnikiem
Poziomy skali klasy ABEC
Standardowa skala klasy ABEC obejmuje pięć klas precyzji: ABEC-1, ABEC-3, ABEC-5, ABEC-7 oraz ABEC-9
Spotkasz się więc z łożyskami opisanymi tym symbolem i jedną z tych liczb. Zdarzają się czasem oznaczenia wyższe (np. ABEC-11 lub więcej), jednak należy traktować je z przymrużeniem oka. Oficjalnie skala kończy się na 9 i wszelkie wyższe wartości to chwyt marketingowy producentów
Co oznaczają te liczby? Ogólnie rzecz biorąc, im wyższa cyfra w oznaczeniu ABEC, tym dokładniej wykonane jest łożysko. Wyższa klasa to mniejsze dopuszczalne odchyłki wymiarów pierścieni i bardziej precyzyjne spasowanie kulek. To w teorii pozwala łożysku kręcić się szybciej i płynniej przy wysokich obrotach
Dla zobrazowania skali precyzji: łożysko ABEC-1 może mieć luz rzędu ok. 0,0075 mm, podczas gdy dla ABEC-9 maksymalny luz to ok. 0,0012 mm. óżnice te są więc mikroskopijne. Osiągnięcie tak niewielkich tolerancji wymaga bardzo precyzyjnej obróbki i kontroli jakości, co podnosi koszt produkcji takich łożysk
W praktyce producent markowych łożysk zazwyczaj oferuje kolejne modele o coraz wyższej klasie ABEC, skierowane do różnych zastosowań. ABEC-1 i ABEC-3 spotyka się głównie w najtańszych lub dziecięcych rolkach. Są dość “wolne”, co paradoksalnie bywa zaletą dla początkujących dzieci, bo utrudnia rozwinięcie nadmiernej prędkości
ABEC-5 to popularny standard w rekreacyjnych rolkach fitness – zapewnia już płynniejsze toczenie przy zachowaniu rozsądnej trwałości. ABEC-7 często montuje się w rolkach średniej i wyższej klasy. Używanych do szybszej jazdy rekreacyjnej czy freeride; dają bardzo gładkie toczenie. ABEC-9 to najwyższa powszechna klasa – stosowana bywa w najszybszych rolkach (do jazdy szybkiej) oraz topowych modelach fitness/freeride, gdzie łożyska o minimalnych oporach toczenia są pożądane
Łożyska ABEC-9 kręcą się praktycznie najlżej ze wszystkich, co docenią miłośnicy dużych prędkości.
Co oznacza wyższy numer ABEC w praktyce?
W teorii wysoki numer ABEC oznacza możliwość uzyskania wyższej prędkości obrotowej łożyska i mniejsze opory toczenia. Należy jednak podkreślić, że w warunkach jazdy na rolkach różnice między klasami ABEC nie są tak kolosalne.. Dlaczego? Po pierwsze, rolki rozwijają stosunkowo niewielkie prędkości obrotowe kółek w porównaniu z maszynami przemysłowymi. Mniejsze odchyłki i większa “okrągłość” bieżni łożyska przy ABEC-9 dają robią różnicę dopiero przy naprawdę ogromnych obrotach na minutę. Podczas normalnej jazdy rekreacyjnej takich obrotów raczej nie osiągamy. Innymi słowy – łożysko ABEC-7 nie sprawi, że pojedziesz dwa razy szybciej niż na ABEC-5. Różnice będą subtelne i odczuwalne głównie przy bardzo szybkiej jeździe lub pod obciążeniem.
Po drugie, wyższa precyzja często idzie w parze z nieco mniejszą odpornością na czynniki zewnętrzne. Łożysko o minimalnym luzie działa świetnie, dopóki jest idealnie czyste i nasmarowane. Jednak drobinki piasku czy nierówności mogą szybciej spowolnić lub uszkodzić bardzo “ciasno” złożone łożysko. Dlatego paradoksalnie niższe klasy ABEC potrafią być bardziej wytrzymałe w trudnych warunkach. Dla przykładu zwykłe łożysko ABEC-3 bywa mniej wrażliwe na brud i uderzenia niż superprecyzyjne ABEC-9. Potwierdzają to doświadczenia producentów: niższy numer oznacza zwykle dłuższą żywotność, a wyższy – większą szybkość kosztem pewnego spadku wytrzymałości
Dlatego np. w rolkach agresywnych (skoków, grindów) częściej stosuje się średniej klasy łożyska (ABEC-5), które łatwiej zniosą obciążenia, zamiast najdroższych i najdelikatniejszych ABEC-9.
Podsumowując, wyższy ABEC daje nieco lepsze toczenie przy idealnych warunkach. Jeśli weźmiemy dwa łożyska od tego samego producenta, wykonane z tych samych materiałów, to faktycznie model ABEC-7 będzie kręcić się płynniej niż ABEC-3 czy ABEC-5.
Jednak w praktyce codziennej jazdy różnice mogą być trudne do odczucia dla początkującego rolkarza. O wiele większy wpływ na lekkość jazdy ma stan łożysk (czy są czyste i nasmarowane), jakość kółek oraz to, czy nasze łożyska są właściwie dobrane do stylu jazdy.
Co wpływa na jakość łożysk?
Bardzo ważne jest zrozumienie, że oznaczenie ABEC nie mówi wszystkiego o jakości łożyska. Skala ABEC skupia się tylko na precyzji wymiarowej i tolerancjach produkcyjnych. Nie uwzględnia natomiast szeregu innych czynników kluczowych dla działania łożysk w rolkach.
Na przykład standard ABEC nie określa ani rodzaju i jakości smaru użytego w łożysku, ani materiału, z jakiego zrobione są kulki i pierścienie. Nie określa również liczby kulek, konstrukcji koszyka czy osłon. A przecież wszystkie te elementy mają ogromny wpływ na rzeczywistą szybkość, gładkość jazdy i trwałość łożysk.
Łożysko o wyższym ABEC nie zawsze będzie szybsze czy lepsze, jeśli zostało ono wykonane z gorszych materiałów lub zaniedbano w nim inne aspekty konstrukcji. Przykładowo, łożyska ABEC-9 w tanich “marketowych” rolkach mogą wcale nie rozwijać większej prędkości niż markowe łożyska ABEC-5. Bywa to po prostu chwyt marketingowy. Duży nadruk „ABEC-9” ma przyciągnąć początkującego klienta. Choć realnie takie łożysko może odstawać jakością od produktu renomowanej firmy oznaczonego niższym numerem. Dlatego nie warto sugerować się wyłącznie liczbą ABEC, ignorując markę i wykonanie łożyska
Dobrym sposobem wykorzystania skali ABEC jest porównywanie łożysk w obrębie tej samej marki. Jeśli renomowany producent oferuje model ABEC-5 i ABEC-7, można założyć, że wersja ABEC-7 została wykonana z taką samą lub lepszą jakością materiałów i dodatkowo z większą precyzją, więc powinna mieć lepsze właściwości toczenia.
Natomiast porównując łożyska różnych firm, patrzenie tylko na ABEC może wprowadzać w błąd. Jedna firma może stosować świetne stalowe kulki i dobry smar w modelu ABEC-5, a inna sprzedawać ABEC-7 z miękkiej stali i gęstym smarem maszynowym. W efekcie to pierwsze łożysko będzie sprawować się lepiej, mimo niższego numeru.
Standardy oznaczania łożysk
Liczy się więc ogólna jakość wykonania. Wielu producentów rolek i sprzętu wrotkarskiego zdaje sobie sprawę z ograniczeń skali ABEC, dlatego coraz częściej odchodzą od tego oznaczenia lub wprowadzają własne standardy.
Na przykład marka Rollerblade stosuje łożyska oznaczane jako SG (Silicon Gel). Gdzie cyfry SG5, SG7, SG9 odpowiadają klasie i użytemu smarowi silikonowemu zamiast zwykłego, co zmniejsza opory
Firma Twincam (dostawca m.in. dla K2) ma standard ILQ. Gdzie łożyska mają 6 kulek zamiast 7 i również występują w klasach ILQ-5, ILQ-7, ILQ-9
Z kolei znana w świecie deskorolek firma Bones całkowicie pomija ABEC, projektując łożyska specjalnie pod kątem obciążeń w sportach wrotkarskich – stosuje inny koszyk, lżejszy smar i materiały odporne na uderzenia. Ich popularne modele (np. Bones Reds) mimo braku wysokiego “numerka” często kręcą się płynniej niż wiele łożysk ABEC dostępnych na rynku
To wszystko pokazuje, że dobre łożysko to suma wielu cech konstrukcyjnych i jakościowych, a ABEC jest tylko jedną z nich.
Oznaczenie ABEC – podsumowanie
Na koniec warto podkreślić najważniejsze: oznaczenie ABEC to przydatna wskazówka, ale nie wyrocznia. Nie daj się zwariować numerom – łożyska dobieraj przede wszystkim pod kątem własnych potrzeb i jakości wykonania. Dla początkującego rolkarza różnica między ABEC-5 a ABEC-7 może być trudna do wychwycenia. Znacznie bardziej odczujesz dobranie właściwego typu rolki, kółek i utrzymanie sprzętu w dobrym stanie
Znając już jednak znaczenie skali ABEC, możesz świadomie dokonać wyboru. Wiesz, co oznacza wyższy lub niższy numer i na co zwrócić uwagę oprócz samego oznaczenia ABEC. Teraz pozostaje już tylko założyć rolki i cieszyć się jazdą!
